Բանակում տեղի ունեցող ողբերգական դեպքերի՝ զինվորների կողմից դժվարություններին չդիմանալու, ճնշումներին ենթարկվելու, միջանձնային հարաբերություններում միմյանց հանդեպ ոչ համարժեք դրսեւորումների, ինքնասպան լինելու բարձր տոկոսայնության համապատկերին մարտարվեստների ուսուցումն առավել քան պահանջված է դարձել: Մեզ ծանոթ մարզիչները միաբերան պնդում են, որ եթե բոլորը նախքան բանակում ծառայելը պարապած լինեն մարտարվեստ, ապա նման դեպքերը բանակում կնվազեն: Չնայած արդի զենքերի ու զինտեխնիկայի դարաշրջանում բանակում ձեռնամարտի կամ մարտարվեստների ուսուցումը հետին պլան է մղվել, այնուամենայնիվ փորձառու մարզիչները, հատկապես նրանք, որոնք ՊԲ-ի կամ հատուկ ստորաբաժանումների շարքերում ծառայելու մեծ փորձ ունեն առաջնային են համարում մարտարվեստների պարտադիր ուսուցումը դպրոցում, բանակում:
Ցանկացած արեւելյան մարտարվեստ, հատկապես արեւելյան մարտարվեստների ավանդական ձեւ, մեծ ուշադրություն է դարձնում մարզիկի հոգեբանության եւ ոգու վրա: Մարտարվեստի առաջնահերթ սկզբունքը հենց բարձր մարտական ոգի սերմանելն է յուրաքանչյուր մարզիկի մեջ: Երկրորդ տեղում է տեխնիկան, որին հաջորդում են շարժումների արագությունն ու ուժը: Մարտական հնարքները սովորելով՝ մարզիկի ենթագիտակցությունը փոփոխության է ենթարկվում: Աստիճանաբար հղկելով վարպետությունը՝ մարզիկը հասնում է կոփվածության այնպիսի մակարդակի, որի դեպքում հնարավոր է վերահսկել հարձակվողին առանց խուճապի մատնվելու: Իսկ վերահսկվող հակառակորդը վտանգավոր չէ: Լուրջ պարապող յուրաքանչյուր անհատ դառնում է ոգով ուժեղ մարդ: Նա ուժեղ ոգով է ընդունում կյանքի մարտահրավերները: Բանակն ու մարտարվեստը նման են նրանով, որ երկուսն էլ նույն առաքելությունն ունեն՝ դաստիարակել ոգով ուժեղ մարդ: Մարտարվեստում կոփված մարզիկը բանակում ավելի հեշտ է հաղթահարում դժվարությունները եւ կատարում մարտական խնդիրը, եւ նրան կոտրելն անհնար է:
Որքան շուտ երեխան սկսի պարապել մարտարվեստ, այնքան ավելի հավանական է, որ նա բարոյապես եւ ֆիզիկապես պատրաստ լինի բանակին: Մարտական արվեստը նպաստում է բացասական էներգիայի դուրս նետմանը, դաստիարակում է ներդաշնակություն մարզիկի մեջ: Հայտնի չեն այնպիսի դեպքեր, երբ մարտարվեստում պրոֆեսիոնալ պարապող զինվորը կոտրվի: Ճիշտ է, ոչ մեկն էլ ապահովագրված չէ բարդ իրադրություններում հայտնվելուց կամ դժվարություններ ունենալուց, բայց կարեւորն այն է, թե ինչպես է զինվորը կամ առհասարակ մարդը հաղթահարում դրանք:
Մարտարվեստը եւ սպորտը տարբեր են: Դաժան է հնչում, բայց ժամանակակից սպորտը քաղաքականացված է, բիզնեսի վերածված: Մենամարտային մարզաձեւերի եւ իրական մարտարվեստների մեջ մեծ տարբերություն կա: Սպորտում ուշադրություն է դարձվում ռինգում մրցելու վրա, իսկ մարտարվեստում՝ մարտիկ պատրաստելու: Իզուր չէ, որ ՊԲ զինված ուժերի հատուկ նշանակության ջոկատների զորավարժություններում ընդգրկված են մարտական արվեստի հնարներ: Դպրոցներում ֆիզկուլտուրա առարկան անհրաժեշտ է լրացնել մարտարվեստների պարտադիր դասերով՝ համապատասխան մասնագետների համագործակցությամբ: Այդ դեպքում կունենանք առողջ եւ միաժամանակ մարտական հնարքների տիրապետող, ոգով ուժեղ սերունդ:
Իսկ մարզիչները որքանո՞վ են հետամուտ մարտարվեստի օգնությամբ սաներից իրական մարտիկ նախապատրաստելու նպատակին: Արցախում գործող մարտարվեստների մի շարք ֆեդերացիաներ ունեցել են հենց այդ նպատակը, իսկ որոշ մարզիչներ նույն գործունեությունը շարունակում են նաեւ Հայաստանում:
Մարտարվեստը հոգեմտավոր մարզումների մեծ դպրոց է, եւ ոչ միայն հեշտությամբ հաղթանակի հասնելու միջոց: Այն պարունակում է դարերի փորձով ապացուցված՝ գիտական ու մարտական հսկայական շտեմարան:
Մարտարվեստների աշխարհում վինգչունն առանձնանում է իր ամենաարդյունավետ մարտական տեխնիկայով: Վերջին տարիներին վինգչունն ավելի է սկսել զարգանալ ամբողջ աշխարհում: Չինաստանում, օրինակ, այն մտցվել է դպրոցականների պետական կրթական ծրագրի մեջ: Եվրոպայի պետությունների 70 տոկոսի հատուկ նշանակության ջոկատներում պարապմունքները հիմնված են վինգչունի տեխնիկայի վրա: ԱՄՆ-ում, ՌԴ-ում, Իսրայելում, այսպես ասած՝ աշխարհի հզորագույն պետությունների ուժային կառույցների եւ անվտանգության համակարգերի պարապմունքները հիմնված են վինգչունի տեխնիկայի վրա: Մարտարվեստների աշխարհին լավ ծանոթ մարդիկ գիտեն, որ մեր համար մեկ թշնամու՝ Թուրքիայի հատուկ նշանակության էլիտար ջոկատը, որը կոչվում է «Գորշ գայլեր», պատրաստվում է վինգչունի ուժեղագույն թուրք վարպետի մոտ: ՀՀ-ում եւս ՊԲ հատուկ ջոկատների եւ ոստիկանության զորավարժություններում դասավանդվում է վինգչունը:
Վինգչունն իր համակարգով տարբերվում է մյուս մարտարվեստներից: Ռազմական փորձագետների որոշմամբ՝ այն ավելի հարմար է զինվորների համար կիրառել մարտական գործողությունների ժամանակ: Վինգչունն աշխատում է թույլ կետերի վրա: Ինչքան էլ պաշտպանիչ հանդերձանքը փակի թույլ տեղերը, այնուամենայնիվ, խոցելի տեղերը մնում են բաց, վինգչունն աշխատում է հենց խոցելի տեղերի վրա: Վինգչունը հարմար է կիրառել խրամատներում, որովհետեւ աշխատում է հակառակորդից կարճ հեռավորության վրա: Վինգչունում նետում գրեթե չկա: Սառը զենքի, կարճ զենքերի, դանակների օգտագործման եւ դրանցից պաշտպանվելու արդյունավետ տեխնիկայով է նաեւ առանձնանում վինգչունը: Մի խոսքով՝ մարտարվեստների աշխարհում վինգչունն առանձնանում է իր արդյունավետությամբ ինչպես բանակում, այնպես էլ սովորական կյանքում ինքնապաշտպանության եւ հակահարձակման արդյունավետ գործողություններ կատարելու համար:
Պարապմունքներում ձեռք բերած հմտություններն օգնում են թե ծառայության ժամանակ առաջադրանքներ կատարելիս, թե կյանքի մարտահրավերներին դիմակայելիս: Մարտարվեստում կոփված լինելը նպաստում է կյանքի բոլոր ոլորտներում ինքնադրսեւորվելուն, իսկ ծառայողների համար դա ուղղակի անհրաժեշտ է:
Սոնյա ԱՎԱԳՅԱՆ