Էներգետիկ խմիչքները կարելի է գնել գրեթե յուրաքանչյուր անկյունում, չնայած սահմանված տարիքային արգելքին: Հաճախ ծնողներն են իրենց երեխաների համար գնում էներգետիկ խմիչքներ, հավանաբար չհասկանալով, որ դրանց օգտագործումը վնասակար է մանկական առողջության համար: Ինչո՞ւ են էներգետիկները վտանգավոր երեխաների ու դեռահասների համար, ինչո՞ւ խորհուրդ չի տրվում օգտագործել գայթակղիչ, համային ազդեցությամբ տարբերվող եւ իբր լրացուցիչ էներգիա հաղորդող խմիչքները:
Էներգետիկը խմիչքի տեսակ է, որը պարունակում է խթանիչ բաղադրիչներ, սովորաբար՝ կոֆեին, որը գովազդվում է որպես մտավոր ու ֆիզիկական կարողություններին նպաստող բաղադրիչ: Էներգետիկ խմիչքները կարող են լինել գազավորված կամ ոչ: Ինչպես նաեւ կարող են պարունակել շաքար, քաղցրացուցիչ փոխարինիչներ, խոտերի լուծամզվածք, տաուրին եւ ամինաթթուներ:
Էներգետիկները հաղորդո՞ւմ են արդյոք լրացուցիչ էներգիա: Հակառակ իրենց անվանմանը, էներգետիկ խմիչքներն օրգանիզմին չեն տալիս նոր էներգիա: Դրանց ազդեցությունը կատարվում է շնորհիվ այն բաղադրիչների, որոնք ստիպում են օրգանիզմին ծախսել ներքին էներգետիկ ռեսուրսները արագացված տեմպով: Արդյունքում, խմելով 1-2 շիշ էներգետիկ խմիչք, մարդը զգում է, թե ինչպես է անցնում հոգնածության զգացողությունը, եւ առաջանում է ակտիվության ծարավ: Մինչդեռ այդ ազդեցությունը երկար չի տեւում՝ 3-5 ժամ: Հետո արդեն, որպես կանոն, մարդը ավելի շատ է զգում ուժերի անկում, ապաթիա (անտարբերություն) եւ ֆիզիկապես հյուծվածություն: Դա բացատրվում է նրանով, որ օրգանիզմը սպառել է իր բոլոր ռեսուրսները եւ կարիք է զգում հանգստանալու, որպեսզի վերականգնվի:
Սիրտ-անոթային համակարգ: Էներգետիկ խմիչքների օգտագործումից կարող են առաջանալ սրտխփոցներ, ցավեր կրծքավանդակում, արագացված երակազարկ, սրտի ռիթմի խանգարում, հիպերթենզիա: Էներգետիկ խմիչքները պարունակում են շատ քանակի կոֆեին, որը կարող է փոխել արյունատար անոթների ճկունությունը եւ դրանով նպաստել սիրտ-անոթային համակարգի հիվանդությունների զարգացմանը:
Մարսողության համակարգ: Էներգետիկ խմիչքների միջոցով ստացած կոֆեինը կարող է առաջացնել մարսողական համակարգի գերգրգռվածություն, սրտխառնոց, փսխում, փորի ցավ: Բացի դրանից, շաքարի առավելությունը կարող է խանգարել աղիների բալանսավորված աշխատանքին:
Նյարդային համակարգ: Էներգետիկ խմիչքները ծայրահեղ վատ ազդեցություն ունեն դեռահասների նոր ձեւավորվող՝ նյարդային համակարգի վրա: Կարող են առաջանալ գլխացավ, տագնապայնություն, գերգգրգռվածություն, անքնություն, գլխապտույտ, մկանների դող, գիտակցության մթագնում, փսիխոզ: Հետազոտությունները ցույց են տվել, որ էներգետիկների շատ օգտագործումը դեռահասների մոտ կարող է առաջացնել նաեւ զառանցային վիճակներ ու հալյուցինացիաներ:
Ատամների առողջությունը եւ ավել քաշը:
Ատամների առողջության վատթարացումը եւ դրանց քայքայումը սովորական երեւույթներ են էներգետիկ խմիչքների սիրահարների համար: Դա պայմանավորված է դրանցում պարունակվող բարձր քանակի շաքարով: Ատամների քայքայումն ու դրանց գերզգայունությունը վատթարացնում է էներգետիկ խմիչքների մեջ պարունակվող թթվայնությունը: Անհանգստացնող է նաեւ էներգետիկների օգտագործման հետ կապված օրգանիզմի ճարպակալումը: Այդ խմիչքներն ունեն բարձր կալորիականություն՝ մեկ շշի կամ տարրայի մեջ պարունակվում է մինչեւ 200 կամ ավելի շատ կալորիա: Ինչպես գիտենք, էներգետիկ խմիչքները օգտագործվում են այն քանակով, որը գերազանցում է օրվա պահանջված էներգիայի քանակը, հետեւաբար դա կարող է բերել մարմնի ավել քաշի արագ աճման: Այդ խմիչքները կարող են պատճառ դառնալ շաքարային դիաբետի առաջացման համար, հատկապես եթե գենետիկ կառուցվածքը համապատասխանում է հիվանդանալուն:
Եթե դեռահասն օգտագործում է էներգետիկ խմիչքներ, ապա դա շատ արագ անդրադառնում է նրա հոգեկան, ֆիզիկական ու սոցիալական առողջության վրա: Նվազում է ուսումնական առաջադիմությունը, առաջանում է գրգռվածություն, նյարդայնություն, որին հետեւում են շրջապատող մարդկանց հետ շփման դժվարություններ եւ առողջության հետ կապված խնդիրներ: Շատ կարեւոր է նշել, որ էներգետիկները դեռահասների մոտ առաջացնում են կախվածություն, հիվանդագին սովորություն:
Էներգետիկ խմիչքներն արդյո՞ք այլընտրանք ունեն: Դեռահասը կամ առհասարակ մարդը ինչպե՞ս կարող է սթափվել, թարմանալ, ի՞նչ փոխարինող միջոց է խորհուրդ տրվում: Բոլորը պետք է ունենան 8-9-ժամյա լիարժեք քուն եւ ռացիոնալ սնում: Թարմանալու եւ էներգիա հավաքելու առողջ միջոց են թեթեւ ֆիզիկական ծանրաբեռնվածությունը, առավոտյան զբոսանքն ու լիցքային վարժությունները:
Երբ հանդիպում ենք էներգետիկ խմիչքների բրենդային արտադրողների աչքի զարնվող գովազդային պաստառների, իսկույն սկսում է թվալ, թե դրանց հետ իսկապես դառնում ես ավելի արագ, ուժեղ ու դիմացկուն:
Հատկապես սպորտային էներգետիկներն այնպես են գովազդվում, որ իբր նախատեսված են սթափ մնալու եւ էներգիա հավաքելու համար, ինչպես նաեւ մարզական եւ կոգնիտիվ (իմացական) ցուցիչները բարելավելու համար: Էներգետիկներ արտադրողների բրենդերը վաղուց են մտել սպորտային աշխարհ, նրանք հովանավորում են թիմեր ու մրցաշարեր, պարբերաբար երեւում են դրանց լոգոները մարզիկների համազգեստների, մարզադահլիճների կամ ռինգերի պաստառների վրա: Բայց դժվար չէ կռահել, թե որն է այդ արտադրողների հիմնական նպատակը:
Չարժե խմել էներգետիկներ քնկոտությունը հաղթահարելու կամ ուժերը վերականգնելու համար: Ավելի հեշտ է ու լավ՝ մի բաժակ սուրճ պատրաստել ու խմել, չէ՞ որ մի բաժակ սուրճի մեջ ավելի քիչ է կոֆեին պարունակվում, քան էներգետիկի մեջ: Մարզիկների համար նույնպես իմաստ չունի դրանց օգտագործումը: Պետք է հաշվի առնել, որ եթե ուզում ես դիմադրողականությունդ բարձրանա, ապա էներգետիկը կարող է հակառակ՝ ավելի վատ ազդեցություն ունենալ օրգանիզմի դիմադրողականության վրա: Մեծ հաշվով, մարզիկի համար նույնպես էներգիայի լավագույն աղբյուր են ճիշտ սննդակարգն ու լիարժեք քունը: Սոնյա ԱՎԱԳՅԱՆ